Wet kwaliteitsborging voor het bouwen: strengere normen vanaf 1 januari

Bewoners en gebruikers willen gebouwen van hoge kwaliteit, waarbij een goede brandveiligheid en een laag energieverbruik belangrijke factoren zijn. Om ervoor te zorgen dat bouwers zich aan geldende voorschriften houden, beoogt de overheid een verhoogd niveau van toezicht en controle in de bouwsector te handhaven. De Wkb is hiervoor in het leven geroepen.

De drie doelen van de Wkb

Op 1 januari 2024 zal de langverwachte Wkb gefaseerd in werking treden in Nederland, zoals aangegeven door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Deze wet is o.a. ontworpen om de bouwkwaliteit te verbeteren en de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van bouwprojecten te verschuiven naar de partijen die direct bij de bouw betrokken zijn. De kern van de wet is het introduceren van een nieuw systeem van kwaliteitsborging, waarbij de bouwsector zelf meer verantwoordelijkheid draagt voor de geleverde kwaliteit. Dit zou moeten leiden tot een versterking van het vertrouwen in de bouwsector en het verminderen van faalkosten.

Samengevat heeft de Wkb dus drie doelen:

• Verbeterde (borging) van de bouwkwaliteit

• Verbeterde positie van de consument

• Stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering 

Wet kwaliteitsborging uitgesteld

Hoewel de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen aanvankelijk gepland stond om eerder in werking te treden, werd de invoering ervan uitgesteld. Het uitstel gaf betrokken partijen extra tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe regelgeving en om eventuele knelpunten aan te pakken. Het wijst op een zorgvuldige aanpak om ervoor te zorgen dat de wet soepel wordt geïmplementeerd en de beoogde doelen worden bereikt.

Wet kwaliteitsborging ingangsdatum: 1 januari 2024

Op 1 januari 2024 gaat de Wkb dus officieel van start. Vanaf deze datum moeten bouwprojecten voldoen aan de nieuwe eisen en procedures die zijn vastgesteld in het kader van kwaliteitsborging. Dit omvat onder meer het opstellen van een kwaliteitsplan door de bouwer en het inschakelen van een onafhankelijke kwaliteitsborger om gedurende het bouwproces de kwaliteit te waarborgen.

De laatste update vanuit de Eerste Kamer is dat de Wkb voor nieuwbouwwoningen definitief in gaat op 1 januari 2024, maar dat het voor verbouwingen is uitgesteld van 1 juli 2024 naar 1 januari 2025. Initiatiefnemers bij verbouwingen hoeven dus nog geen kwaliteitsborger in te schakelen in 2024.

Wet kwaliteitsborging: voor wie is deze wet bedoeld?

De beoogde veranderingen door de Wkb zijn tot en met 2028 uitsluitend van toepassing op eenvoudige bouwwerken, zoals eengezinswoningen, twee-onder-een-kapwoningen, rijtjeswoningen, woonboten, vakantiehuisjes en kleinere bedrijfspanden. Daarna zullen andere bouwwerken volgen, waardoor alle betrokken partijen - zoals bouwbedrijven en gemeenten - geleidelijk ervaring kunnen opdoen met de nieuwe aanpak voor toezicht in de bouw. 

De Wkb is uiteindelijk van toepassing op een breed scala aan bouwprojecten. Zowel grote aannemers als kleine bouwbedrijven zullen hun werkwijzen moeten aanpassen aan de nieuwe regelgeving. Daarnaast worden opdrachtgevers, architecten en overheden ook direct betrokken bij het naleven van de wet. Deze brede toepassing onderstreept de ambitie om de gehele bouwsector te betrekken bij het waarborgen van de kwaliteit van bouwwerken.

Vijf cruciale veranderingen

Het hoofddoel van de Wkb is om het aantal gebreken bij nieuwbouw en verbouwingen te verminderen. Het kabinet streeft ernaar dat bouwbedrijven de kwaliteit van hun werk nauwkeuriger controleren, wat kan leiden tot een verbetering van de bouwkwaliteit door het minimaliseren van bouwfouten en gebreken, zoals constructiefouten, brandonveilige situaties, onvoldoende isolatie of slecht functionerende ventilatie. Bovendien zouden bouwbedrijven minder kosten hoeven te maken voor het herstel van bouwfouten, terwijl het werk van onafhankelijke controleurs (kwaliteitsborgers) efficiënter en sneller verloopt, omdat bouwers al uitgebreide controles hebben uitgevoerd.

Het kabinet introduceert een nieuw stelsel van kwaliteitsborging met vijf cruciale veranderingen:

• Een onafhankelijke kwaliteitsborger inspecteert of een gebouw voldoet aan wettelijke bouwtechnische eisen, zowel tijdens het ontwerpproces als op de bouwplaats.

• De aannemer draagt verantwoordelijkheid voor de gevolgen van alle gebreken die hij zelf in de bouw heeft veroorzaakt. De klant kan dan de aannemer dwingen eventuele fouten te herstellen, zelfs als deze pas later worden ontdekt.

• De aannemer moet de klant informeren over zijn verzekering tegen faillissement en risico's op schade en gebreken.

• Klanten kunnen - zoals gebruikelijk - 5% van het bouwbedrag bij de notaris parkeren. In plaats van dat dit bedrag automatisch naar de aannemer gaat na voltooiing van het gebouw, betaalt de notaris dit bedrag uit aan de aannemer wanneer de klant bevestigt dat alle gebreken zijn verholpen.

• Als de kwaliteitsborger of de gemeente problemen constateert, kan de gemeente de bouw stilleggen. 
  

Bij inwerkingtreding van de Wkb worden deze 5 veranderingen doorgevoerd in het Burgerlijk Wetboek. Met deze Wkb treedt er geen zelfstandige wet in werking, maar worden er wijzigingen doorgevoerd in zowel de Woningwet, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht als het Burgerlijk Wetboek. Het huidige stelsel wordt dus vervangen voor het nieuwe stelsel van kwaliteitsborging.

In dit artikel lichten we nog een aantal belangrijke topics toe die een grote rol spelen in de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, zoals het dossier 'bevoegd gezag', het ontwerpbesluit van kwaliteitsborging voor het bouwen en de kwaliteitsborging.

Dossier bevoegd gezag

Het dossier 'bevoegd gezag' omvat documentatie uit alle stadia van het bouwproces, met een specifieke focus op veiligheidsaspecten. Het dient als bewijs dat het bouwwerk voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit. Dit wordt, naast het consumentendossier, beheerd door de kwaliteitsborger.

Voor de benodigde verificatie verzamelt de kwaliteitsborger informatie van de architect, constructeur en aannemer. Hierin zitten o.a. bouwtekeningen en constructieberekeningen. Het dossier bevat tevens de verklaring van de kwaliteitsborger, waarin diens oordeel bevestigt dat het gebouw voldoet aan het Bouwbesluit.

Ontwerpbesluit kwaliteitsborging

Het ontwerpbesluit van kwaliteitsborging voor het bouwen geeft een nadere uitwerking van de Wkb. Het ontwerpbesluit omvat onder andere:

• De categorieën bouwwerken waarmee het stelsel van start gaat;

• De eisen waaraan kwaliteitsborgingsinstrumenten moeten voldoen;

• De methode voor het doorberekenen van de kosten van de toelatingsorganisatie;

• De specifieke gegevens die bij de gereedmelding van een bouwactiviteit aan het bevoegd gezag worden overgelegd. 

Kwaliteitsborging

De 'kwaliteitsborging bouw' verwijst naar maatregelen en processen die zijn ingevoerd om de bouwkwaliteit te waarborgen. Het omvat methoden zoals inspecties, controles en certificeringen om ervoor te zorgen dat bouwprojecten voldoen aan de vereiste normen en regelgeving. Kwaliteitsborging in de bouw is dus van cruciaal belang om duurzame, veilige en conforme structuren te waarborgen. Daarnaast bevordert het vertrouwen in de bouwsector.

Verschuiving in de bouwsector

Al met al vertegenwoordigt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen een belangrijke verschuiving in de Nederlandse bouwsector, gericht op het verbeteren van de kwaliteit, het verminderen van bouwfouten en het verhogen van het vertrouwen in de bouwprojecten. Het 'Besluit kwaliteitsborging' legt de basis voor een verbeterd toezicht op bouwkwaliteit, en is een stap naar een meer transparante en verantwoordelijke bouwcultuur en -proces met focus op veiligheid en kwaliteit.